Skąd się bierze czad (tlenek węgla) i dlaczego jest tak niebezpieczny?

Potocznie zwany czad czyli tlenek węgla jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym,  nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia.

Powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw w tym również gazu spowodowanego brakiem odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnej do zupełnego spalania. Może to wynikać z braku dopływu świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego. Jest to szczególnie  groĹşne w mieszkaniach, w których okna są szczelnie zamknięte lub uszczelnione na zimę. Czad  powstaje także często w czasie pożaru.

Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla (czad) jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu, blokując dopływ tlenu do organizmu. Stwarza to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka.

Jak zapobiegać zatruciu?

Podstawową przyczyną zatruć jest niepełne spalanie, do którego może dojść np. gdy zbyt szczelnie zamknięte są okna, brak jest właściwej wentylacji . Powoduje to powstawanie tlenku węgla (czadu) i utrudnia jego odpływ. Tyle spalin wypłynie na zewnątrz ile świeżego powietrza napłynie do pomieszczenia.
Przede wszystkim należy więc zapewnić możliwość stałego dopływu świeżego powietrza do
paleniska (pieca gazowego, kuchenki gazowej ) oraz swobodny odpływ spalin.

Pamiętaj aby:

• uchylić okno w mieszkaniu, gdy korzystasz z jakiegokolwiek Ĺşródła ognia (pieca gazowego
  z otwartą komorą spalania, kuchenki gazowej lub węglowej),
• nie zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych,
• przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystaj z usług wykwalifikowanej osoby,
• użytkować sprawne techniczne urządzenia, w których odbywa się proces spalania zgodnie
  z instrukcją producenta: kontrolować stan techniczny urządzeń grzewczych,
• w przypadku wymiany okien na nowe, sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ
  nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w
  budynku i mogą pogarszać wentylację,
• systematycznie sprawdzać ciąg powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu,
  bądĹş kratki wentylacyjnej; jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do wyżej
  wspomnianego otworu lub kratki,
• często wietrzyć pomieszczenie, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki
  wyposażone w termy gazowe), a najlepiej zapewnić, nawet niewielkie, rozszczelnienie okien.
• nie bagatelizuj objawów duszności, bólów i zawrotów głowy, nudności, wymiotów, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegasz
  zatruciu czadem; w takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się
  znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.

Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?

• ból głowy,
• zawroty głowy,
• ogólne zmęczenie,
• duszność,
• trudnościami z oddychaniem, oddech przyspieszony, nieregularny
• senność,
• nudności.

Osłabienie i znużenie, które czuje zaczadzony, oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny
zagrożenia powodują, że jest on całkowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny),
traci przytomność i - jeśli nikt nie przyjdzie mu z pomocą - może skończyć się tragedią

Jak pomóc przy zatruciu tlenkiem węgla?

• należy natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza,
• jak najszybciej wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, na świeże powietrze,
• rozluĹşnić poszkodowanemu ubranie - rozpiąć pasek, guziki, ale nie rozbierać go, gdyż nie można doprowadzić do jego przemarznięcia
• wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe - tel. 999, straż pożarna - tel. 998 lub 112),
  Jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze zaczadzony nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do wykonania sztucznego oddychania i masażu serca.

BEZPIECZNE UĹťYTKOWANIE GAZOWYCH GRZEJNIKÓW WODY PRZEPŁYWOWEJ
Gaz jest szeroko rozpowszechnionym nośnikiem energii, stosowanym powszechnie  w gospodarstwach domowych. Szczelność instalacji gazowej jest dla każdego oczywistym  warunkiem bezpiecznego użytkowania gazu, gdyż jego mieszanina z powietrzem grozi wybuchem.
Większość użytkowników gazu nie wie jednak kiedy może pojawić się zagrożenie zatruciem  tlenkiem węgla (potocznie zwanym czadem).  W Polsce każdego roku, z powodu zatrucia tlenkiem węgla pochodzącym z gazowych grzejników  wody przepływowej, umiera ok. 100 osób, a kilka razy więcej ulega zatruciu wymagającym  hospitalizacji.
Przeważająca większość wypadków śmiertelnych zdarza się między 1 listopada a 31 marca,  a więc w porze chłodnej. Przyczyną są zamknięte, szczelne okna. Można łatwo zapobiec  powstawaniu tlenku węgla i jego przenikaniu do mieszkań, spełniając cztery podstawowe warunki bezpiecznego użytkowania urządzeń spalających gaz.

Są to:

1. prawidłowa instalacja,
2. stały dopływ świeżego powietrza,
3. swobodny odpływ spalin,
4. właściwa eksploatacja zapewniająca dobry stan techniczny urządzenia gazowego.

Są one przedstawione poniżej w skrócie.

PRAWIDŁOWA INSTALACJA
Zainstalowania lub wymiany piecyka gazowego może dokonać jedynie uprawniony specjalista,  zgodnie z instrukcją producenta. Wykonywanie prac instalacyjnych i regulacyjnych przez osobę  nieuprawnioną może stworzyć zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców. Takie same wymagania co do prac instalacyjnych i regulacyjnych , dotyczą kuchenek gazowych. Kuchenka powinna znajdować się jak najbliżej wywiewnej kratki wentylacyjnej, a stanowiska pracy powinny być usytuowane między oknem a kuchenką, tak, aby nad nimi następował przepływ świeżego powietrza.

STAŁY DOPŁYW ŚWIEĹťEGO POWIETRZA
Stały dopływ świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie gazu ma podstawowe znaczenie. Brak dopływu świeżego powietrza powoduje niedobór tlenu. Wynikiem tego niedoboru jest niezupełne spalanie i powstawanie tlenku węgla. Następuje to wówczas, gdy np. okna mieszkania są szczelnie zamknięte. Stały dopływ świeżego powietrza do mieszkania jest również warunkiem niezbędnym swobodnego odpływu spalin. W związku z tym należy pamiętać, aby przed każdą kąpielą dobrze przewietrzyć łazienkę, szczelne okna były wyposażone w nawiewniki powietrza, a podczas kąpieli uchylone było okno w mieszkaniu lub lufcik. Zasłanianie kratek wentylacyjnych, zarówno nawiewnej w drzwiach do łazienki, jak i wywiewnej na wlocie do przewodu wentylacyjnego, grozi śmiertelnym zatruciem.

SWOBODNY ODPŁYW SPALIN
Piecyk gazowy powinien być szczelnie przyłączony do przewodu spalinowego, a przewód  spalinowy musi być szczelny i drożny. Warunkiem swobodnego odpływu spalin jest jednak nie  tylko drożny przewód spalinowy, lecz także stały dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia, w którym następuje spalanie gazu. Nie będzie odpływu spalin, jeżeli pracujący piecyk gazowy będzie się znajdował w zamkniętym, uszczelnionym mieszkaniu. Stały dopływ powietrza do  pomieszczenia, w którym włączono piecyk gazowy, jest więc warunkiem niezbędnym do spełnienia dwóch podstawowych wymagań bezpieczeństwa - zupełnego spalania gazu i swobodnego odpływu spalin.
Podczas kąpieli nie należy włączać wentylatora w kuchni lub w innym miejscu w mieszkaniu, ponieważ jego działanie osłabia naturalny ciąg spalin w przewodzie spalinowym piecyka gazowego.

DOBRY STAN TECHNICZNY URZĄDZENIA GAZOWEGO
Urządzenia gazowe powinny być utrzymywane w czystości i w dobrym stanie technicznym, a także okresowo kontrolowane zgodnie z zaleceniami producenta. Obowiązek utrzymania wymaganego stanu technicznego urządzeń gazowych i ich udostępnienia do kontroli nakłada na użytkownika lokalu Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. Nr 74 z dnia 9.09.1999r., poz. 836, § 17 ust. 1 i 2).
W trosce o bezpieczeństwo własne i swojej rodziny do tego obowiązku powinien się poczuwać każdy użytkownik urządzeń gazowych. Piecyk gazowy używany od wielu lat należy niezwłocznie zgłosić do kontroli. Stary, zużyty, nie czyszczony i rozregulowany piecyk gazowy zagraża życiu. Naprawa i konserwacja urządzenia gazowego może być powierzona wyłącznie osobom posiadającym odpowiednie uprawnienia.
Niezbędny dodatek do piecyka: czujnik czadu jako dodatkowe wyposażenie.  Posiadanie tego urządzenia uchroni nas w pewnej mierze przed niebezpieczeństwem związanym z korzystania z piecyka : przed zatruciem tlenkiem węgla (czyli inaczej właśnie czadem).
Czad jest bezbarwny i nie ma zapachu, wykryć go może więc jedynie czujnik (lub inaczej detektor) tlenku węgla.
W przypadku wykrycia czadu, w czujniku uruchamia się bardzo głośna sygnalizacja akustyczna

Czujnik czadu - jak dokonać samodzielnego zakupu  i prawidłowo zamontować? Jaki wybrać czujnik czadu? Czujnik czadu z atestem czy bez?  Jedyne czujniki bez atestu, jakie można kupić, to tanie podróbki z Chin. Takich urządzeń w ogóle nie należy kupować, ponieważ ich wskazania mogą być zafałszowane. Dobry czujnik czadu nie jest drogi (to raptem kilkadziesiąt złotych) i zdecydowanie nie warto narażać życia w imię oszczędności rzędu 10-20 złotych.

Wybierając detektor czadu zwróć uwagę na:

• certyfikaty potwierdzające zgodność z właściwymi normami: PN-EN 50291-1 oraz PN-EN 50291-2,
• okres gwarancji i eksploatacji czujnika czadu  - najlepsze czujnik działają bez problemów przez 7-10 lat,
• odpowiednio głośne sygnalizowanie podwyższonego stężenia czadu i dodatkowy sygnał optyczny (ważny dla osób niedosłyszących),
• jakość baterii i sygnalizację wyczerpującej się baterii; niektóre czujniki czadu mają baterie niewymienne wystarczające na cały okres eksploatacji,
• funkcję autokontroli, która wykryje wszelkie nieprawidłowości elementu pomiarowego.

Jak działa czujnik czadu?
Działanie domowego elektronicznego czujnika czadu polega na ciągłym monitorowaniu stężenia tlenku węgla w pomieszczeniu. Elementem reagującym na gaz, jest sensor elektrochemiczny lub półprzewodnikowy (ten ostatni ma dłuższą żywotność). Gdy zostanie przekroczony dopuszczalny poziom czadu w powietrzu, włącza się optyczna i akustyczna sygnalizacja alarmowa. Zapala się czerwona dioda (gdy nie ma zagrożenia lampka świeci na zielono), a jednocześnie włącza się dĹşwięk o przerywanym tonie i dość wysokim natężeniu (zazwyczaj powyżej 85 dB).

Czujniki tlenku węgla są zasilane z sieci 230 V, baterii ("paluszków") lub z wbudowanego na stałe akumulatora niewymagającego wymiany nawet kilka lat. Niektóre urządzenia wyposażone są w wyświetlacz ciekłokrystaliczny, dzięki czemu łatwo odczytamy aktualny poziom stężenia czadu. Poza tym, na obudowie może znajdować się przycisk umożliwiający szybkie sprawdzenie poprawności działania urządzenia.

Gdzie montować czujniki tlenku węgla?
Montaż i eksploatacja czujnika czadu nie jest czynnością skomplikowaną. Należy jedynie przestrzegać zaleceń podanych w instrukcji obsługi dołączonej przez producenta.

Najczęściej umieszcza się go:

• na ścianie, na wysokości głowy dorosłego człowieka, czyli około 180 cm na podłogą i co najmniej 30 m od sufitu (niektóre modele przeznaczone są do umieszczenia na suficie lub postawienia na płaskiej powierzchni);
• w pobliżu potencjalnego Ĺşródła emisji tlenku węgla, ale nie dalej niż 6 m od niego (gdy będzie to kuchenka lub piekarnik gazowy, to nie bliżej niż 1 m od nich);
  z dala od okien oraz wentylacyjnych otworów nawiewnych;
• w miejscu nienasłonecznionym, niezagrożonym bezpośrednim wypływem wody z natrysku, bądĹş spalin z urządzeń grzewczych. Detektor należy też chronić przed parami cieczy agresywnych (np. rozcieńczalników) - skraca to jego trwałość;
• w miejscu nieosłoniętym meblami, zasłonami lub innymi przedmiotami ograniczającymi dopływ powietrza.

Pamiętajmy !

Od stosowania się do powyższych rad może zależeć zdrowie i życie Twoje oraz Twoich bliskich. Wystarczy jedynie odrobina przezorności.